Een mensgerichte aanpak zal een grote impact hebben op toekomstige ontwerp- en bouwprocessen

Onze Global Acoustics Ambassador, Pascal van Dort, had een gesprek met Anja Dirks over wat volgens haar het ontwerp- en bouwproces in de toekomst zal bepalen. Het gaat niet meer alleen om de esthetiek, maar ook om het begrip van de behoeften van de gebruikers en de manier waarop zij gebruik maken van de ruimte, zowel nu als in de toekomst.

Anja Dirks is eigenaar van Studio id+, een bureau dat zich specialiseert in het ontwerpen van gezonde omgevingen op basis van de beleving van mensen. De focus ligt op het verbinden van onderzoek met ontwerp. Anja Dirks heeft een passie voor het fysieke interieur van gebouwen en streeft ernaar om haar onderzoek te verbinden met interieurarchitectuur.

Evidence-based design - hoe maak je een ontwerp waarin de mens centraal staat?

Bij het uitvoeren van een renovatie of nieuwbouw zijn er heel wat overwegingen die moeten worden overwogen en geëvalueerd.

De voortdurende interactie tussen de bewoners en het binnenklimaat beïnvloedt de manier waarop we werken en de manier waarop we genezen, wat betekent dat de behoefte aan optimale omstandigheden die het herstel van een patiënt ondersteunen van cruciaal belang is.

Evidence-based design is een proces van het nemen van beslissingen op basis van geloofwaardig onderzoek bij het ontwerpen en bouwen van fysieke omgevingen, die de optimalisatie van de omgeving mogelijk maken voor de best mogelijke resultaten. Het groeiende bewustzijn van hoe de fysieke omgeving bijdraagt tot ons welzijn en onze gezondheid heeft een vraag gecreëerd naar meer mensgerichte ontwerpen.

Kan je uitleggen waarom jouw bedrijf Studio id+ gezonde omgevingen ontwerpt op basis van menselijke ervaring?

“Sommigen baseren hun ontwerp op het fantastische licht dat van de straat afkomt en komen dan tot de conclusie dat gebouwen meer zijn dan alleen een omheining van kantoorruimten. Als interieurontwerpers, architecten en constructeurs moeten wij de ervaring van de gebruikers in hun geheel zien voordat wij een project overwegen, aangezien de werkomgeving bijdraagt aan hun gezondheid en welzijn.”

“Ruimtes zijn ons meest verbruikte product. Onze ontwerpers beseffen het volledige potentieel van het ontwerp van een ruimte en hoe die ons leven en welzijn beïnvloedt. Bij het ontwerpen moeten we rekening houden met de beleving van de gebruikers, zodat leerlingen een betere ervaring krijgen in de schoolruimtes en kwetsbare groepen in het ziekenhuis erop kunnen vertrouwen dat de ruimtes bijdragen aan een beter genezingsproces.

Het ontwerpen van een nieuw gebouw moet voldoen aan het nieuwste onderzoek op het gebied van werkvormen, omdat de bestaande kennis ons in staat stelt te ontwerpen voor gezondere, veiligere en betere werkomgevingen. Wij willen dan ook dat al onze ontwerpen hierop worden getoetst.

Ik herinner me een experiment met dementie en binnenhuisarchitectuur. Een kamer had een heel mooi interieurontwerp met acht stoelen, maar de rest van het meubilair was vrij klinisch. Het verwarde de patiënten omdat ze niet meer wisten waar ze moesten gaan zitten omdat alles er hetzelfde uitzag. Het experiment was dus gericht op de vraag welke impact een stoel kan hebben op mensen met dementie. De bewoners werd gevraagd hun stoel naar de gemeenschappelijke ruimte te brengen. De resultaten waren positief: de bewoners wisten waar ze in de ruimte moesten gaan zitten omdat ze hun stoel herkenden en zich comfortabel voelden in de omgeving.

Bij Studio id+ geloven we dat een ontwerp van een ruimte zich blijft ontwikkelen en de realisatie van een ruimte niet stopt, het leeft als het ware. De interactie met de bewoners is wat wij menselijke ervaring noemen en dat moet de drijvende kracht zijn achter elk element en toekomstig ontwerp van een ruimte."

Hoe begin je te bouwen, rekening houdend met de eindgebruikers?

“Het is van cruciaal belang om onderzoek te doen en ik ken Antwerpse onderzoekers die onderzoek doen naar verschillende werkvormen en naar wat in overweging moet worden genomen bij het ontwerpen van kantoorruimten, aangezien is vastgesteld dat het ontwerp in hoge mate bijdraagt tot hogere werkprestaties. Het is het beste als je kijkt naar wat de term "thuis" betekent voor het individu zoals hij of zij hier moet werken en dan is het gunstig om het ontwerp te baseren op die uitleg.

In onze sector zie ik een voortdurende tendens waarbij projecten op onderzoek worden gebaseerd. Het biedt zekerheid als bestaande kennis heeft bewezen dat de oplossingen heilzaam zijn. Wij willen dat onze ontwerpen getest worden en dat gebeurt dan ook steevast. Gefundeerd onderzoek zal altijd terugkomen in onze ontwerpen als we in staat zijn om onderzoek om te zetten in toegankelijke informatie, zodat we kunnen blijven bouwen voor gelukkige bewoners.”

Ik zie vele projecten waar er geen verband is tussen de visie van de klant en het voordeel voor de gebruikers. Daarom is het onze taak om uit te zoeken waarom.

Het antwoord op die vraag onthult het doel van het gebouw, en het is gemakkelijker een ontwerp te tekenen dat de voordelen voor zowel de klant als de gebruiker weerspiegelt. Onderzoek kan helpen de verschillende aspecten te overwegen en een duidelijke stellingname te bepalen. Het zal echter altijd moeilijk blijven, en er is een algemene training nodig om architecten deze mentaliteit mee te geven. Bij Studio id+ hebben we een startpunt aan de technische kant, want het gaat om het delen van kennis met betrekking tot een complexe markt, zodat er specialisatie kan ontstaan en er mooiere gebouwen met een ziel gemaakt kunnen worden."

Dit jaar is het "The Year of Sound". Hoe belangrijk zijn geluid en akoestiek bij interieurdesign?

Anja Dirks voorspelt dat evidence-based design een vanzelfsprekende stap wordt in het ontwerpproces. Om steeds mooier en beter te kunnen bouwen, is het cruciaal om te vertrouwen op eerdere resultaten en kennis om niet dezelfde fout te maken. Ze vindt dat onderzoek inzichtelijk en meetbaar moet worden gemaakt voor projecten.

“Hoezo zou een binnenhuisarchitect een heel ander geluid horen? Dit jaar is het "The Year of Sound", en geluid en akoestiek zijn nu relevanter dan ooit. De bevolkingsdichtheid in de steden neemt toe en daardoor is de hoeveelheid zintuiglijke prikkels zeer groot. Soms beseffen we het niet eens. Als de akoestiek in een ruimte goed is, merken we dat evenmin. We worden ons er pas van bewust als er iets mis is, zoals dat je iemand niet kunt verstaan of dat je je ergert aan het lawaai om je heen.

Akoestiek wordt vaak verwaarloosd, maar levert een belangrijke bijdrage tot de vermindering van die zintuiglijke prikkels. Bewustwording van de invloed die akoestiek heeft op het dagelijks leven is van groot belang. De gebruikers moeten het gebouw kunnen voelen, horen, bekijken en ervaren waarbij alle zintuigen in het ontwerp aan bod komen.”

Welke trends zie je naar de toekomst?

Concentratie is een interessant onderwerp, zo moet er rekening mee gehouden worden bij het ontwerpen van open kantoorruimten. Want wat gebeurt er als je werknemers zich in het kantoor kunnen concentreren?

“Ik geloof dat samenwerking de manier is om nog betere gebouwen met een beter binnenmilieu te creëren. Het delen van kennis en specialisatie is een manier om vaardigheden en competenties te combineren voor een betere toekomst. Want waarom zouden een binnenhuisarchitect en een reguliere architect een ander en beter geluid willen ontwerpen? Akoestiek en geluid zijn relevanter dan ooit aangezien steeds meer mensen dichter op elkaar zitten en dat leidt tot een hoger geluidsniveau. In de toekomst moeten meer mensen zich bewust zijn van de omstandigheden.

En in de toekomst lijkt onderzoek hand in hand te gaan met architectuur, aangezien de opzet binnen de binnenhuisarchitectuur rekening moet houden met de behoeften van de gebruikers en de langetermijneffecten op hoe het invloed heeft op mensen. Het kan namelijk zijn dat je mindere resultaten krijgt waarbij je werknemers minder productief zijn, sneller ziek worden en zorgbehoevende mensen simpelweg meer hulp vereisen. Daarom raad ik aan om in de toekomst niet alleen naar het bouwbudget te kijken, maar ook al in een vroeg stadium rekening te houden met aspecten als langetermijneffecten en kosten.

Soms vraag ik architecten of zij akoestische vormgeving belangrijk vinden. In negen van de tien gevallen is het antwoord niet meteen duidelijk. En dan zeg ik: ja, waarom niet? Want als je een gebouw vooral op basis van data creëert, dan loop je qua akoestiek jaren achter.

De samenwerking tussen de architect en het interieur is van cruciaal belang, aangezien de markt complexer en competitiever is geworden en kennis en specialisatie onderscheidend zijn geworden. Want wat je doet en hoe je slaagt in je bouwproces hangt af van wat je hebt. Vaak heb je verschillende soorten klanten, maar dat betekent niet dat je je werkwijze moet veranderen. Anders verlies je snel de ziel van het gebouw. We moeten de kwaliteit van de bouwmaterialen en de esthetiek van het gebouw handhaven om tevreden gebruikers te garanderen.”

Studio id+

^{Studio id+ is een architectenbureau gespecialiseerd in het ontwerpen van gezonde omgevingen gebaseerd op de beleving van mensen. Met een focus op de gebruiker en een voorliefde voor het interieur ontwerpt het bureau innovatieve projecten op basis van medische en wetenschappelijke kennis en (eigen) onderzoek. Met een enthousiast team uit hartje Utrecht werken ze dagelijks aan uiteenlopende projecten.}